how to make a website for free



Projekt realizowany w ramach obchodów stulecia odzyskania niepodległości

Józef Piłsudski, Roman Dmowski, Ignacy Jan Paderewski, Wincenty Witos, Ignacy Daszyński, Wojciech Korfanty - to wielcy Polacy, którzy współtworzyli odrodzoną po 123 latach niewoli Polskę.


 Reprezentowane przez nich obozy polityczne obierały różne drogi odzyskania wolności i w sposób odmienny sobie ową niepodległość wyobrażały, jednak mimo wszelkich różnic ideowych, stawiały sobie za cel pierwszoplanowy Polskę niepodległą. Ich rola w odzyskaniu i odbudowywaniu polskiej państwowości jest nieoceniona.

Marszałek
Józef PIŁSUDSKI


Przywódca Polskiej Partii Socjalistycznej; twórca Organizacji Bojowej PPS, Polskiej Organizacji Wojskowej oraz Legionów Polskich; Naczelnik Państwa, naczelny wódz Armii Polskiej; Marszałek Polski.

Józef Klemens Piłsudski - urodził się 5 grudnia 1867 roku w Zułowie niedaleko Wilna. Początkowo naukę pobierał w domu rodzinnym, następnie kontynuował ją w I gimnazjum wileńskim. W 1885 roku dostał się studia medyczne w Charkowie, gdzie zaczął działać w konspiracyjnych organizacjach studenckich. Ze względu na jego powiązania z ruchem socjalistyczno - rewolucyjnym "Narodnaja Wola" po roku został wydalony z uczelni, a w 1887 roku aresztowany i zesłany na Syberię na okres 5 lat. Po powrocie do Wilna wstąpił do Polskiej Partii Socjalistycznej, zostając członkiem Centralnego Komitetu Robotniczego oraz redaktorem naczelnym "Robotnika". W 1899 został ponownie aresztowany i osadzony w Cytadeli Warszawskiej. Na skutek symulacji obłędu został przeniesiony do szpitala w Petersburgu, skąd z pomocą polskiego lekarza udało mu się uciec. Od tej pory bardzo dużo wysiłku wkładał w zorganizowanie polskich Legionów. W 1906 roku stanął na czele odłamu PPS - Frakcji Rewolucyjnej, a w 1912 roku "Związku Strzeleckiego" oraz ściśle zakonspirowanej Polskiej Organizacji Wojskowej. W chwili wybuchu I wojny światowej na bazie m.in. "Strzelca i "Sokoła" powstała Kompania Kadrowa. Po wkroczeniu legionów do Królestwa Kongresowego Piłsudski ogłosił się komendantem wojsk polskich, podległych utworzonemu w Warszawie Rządowi Narodowemu. W grudniu 1916 roku wszedł w skład Komisji Wojskowej Tymczasowej Rady Stanu. Po kryzysie przysięgowym został internowany w Magdeburgu, gdzie przebywał do listopada 1918 roku. Kiedy powrócił do Warszawy powierzono mu funkcję Tymczasowego Naczelnika Państwa, od tej pory dzierżył najwyższą władzę w Polsce. Władze tę przekazał na ręce prezydenta Gabriela Narutowicza i wycofał się z życia politycznego. Przebywał w Sulejówku do maja 1926 roku, kiedy to przeprowadził tzw. przewrót majowy, zmuszając do ustąpienia prezydenta Stanisława Wojciechowskiego oraz premiera Wincentego Witosa. Rozpoczęło to rządy sanacji, w tym czasie był ministrem spraw wojskowych oraz dwukrotnie pełnił funkcje premiera.

Józef Piłsudski zmarł 12 maja 1935 roku. uroczysty pogrzeb był hołdem oddanym przez naród polski Marszałkowi. Został pochowany w krypcie św. Leonarda w Katedrze na Wawelu. Życzeniem Piłsudskiego jego serc spoczęło w grobie jego matki, na cmentarzu "na Rossie" w Wilnie.

Józef Piłsudski był żonaty dwa razy. Pierwszy ślub zawarł w lipcu 1899 roku z Marią Juszkiewiczową. Specjalnie dla niej zmienił wyznanie i został luteraninem. W 1906 roku związał się z Aleksandrą Szczerbińską. Z drugiego małżeństwa miał dwie córki - Jadwigę i Wandę.

Odznaczony m.in.: Orderem Orła Białego; Wielką Wstęgą Orderu Odrodzenia Polski; Orderem Virtuti Militari kl. I, III, V.

Polski Słownik Biograficzny, t.26; Wrocław 1981r.

Roman DMOWSKI

Współzałożyciel Narodowej Demokracji, główny ideolog polskiego nacjonalizmu, delegat Polski na konferencję w Paryżu w 1919 roku i jeden z sygnatariuszy traktatu wersalskiego, poseł rosyjskiej Dumy, poseł na Sejm Ustawodawczy RP, minister spraw zagranicznych.

Roman Dmowski urodził sie 9 sierpnia 1864 roku w Kamionku. Po ukończeniu warszawskiego gimnazjum 1886 roku rozpoczął naukę na wydziale matematyczno - fizycznym Uniwersytetu Warszawskiego. Jako student był członkiem Związku Młodzieży Polskiej "Zet" oraz Ligii Polskiej. Po ukończeniu studiów kontynuował naukę w Paryżu. Wracając ze stolicy Francji do kraju został aresztowany 12 sierpnia 1892 roku przez policję rosyjską. Za udział w manifestacji z okazji rocznicy Konstytucji 3 maja został skazany na karę więzienia. Wyrok odbywał w warszawskiej Cytadeli. Po wpłaceniu kaucji udało mu się opuścić więzienie. Otrzymał jednak pięcioletni zakaz przebywania na terenie zaboru rosyjskiego, w tym pierwsze trzy lata pod dozorem policji. Osiedlił się więc w Mitawie na Łotwie. Wspólnie z Janem Ludwikiem Popławskim przekształcił Ligę Polską w nową organizację - Ligę Narodową. Wkrótce wszedł w skład jej nowego kierownictwa, obok Jana Ludwika Popławskiego, Zygmunta Balickiego, Teofila Waligórskiego i Karola Raczkowskiego. W latach 1907-1909 był posłem do II i III rosyjskiej Dumy Państwowej, pełniąc funkcję prezesa Koła Polskiego. Po wybuchu I wojny światowej Roman Dmowski wyemigrował na zachód. W 1919 roku wraz z Ignacym Paderewskim reprezentował Polskę na konferencji pokojowej w Paryżu. Był więc jednym z sygnatariuszy traktatu wersalskiego, który uznał prawo Polaków do niepodległego państwa. W 1926 roku Dmowski powołał do życia Obóz Wielkiej Polski, organizację endecką pozostającą w konflikcie ze stronnictwem sanacyjnym, a w 1928 roku utworzył Stronnictwo Narodowe.

Roman Dmowski zmarł po długiej chorobie 2 stycznia 1939 roku w Drozdowie koło Łomży. Pochowany został na Cmentarzu Bródnowskim w Warszawie.

Swoje refleksje i program polityczny Dmowski publikował na łamach gazet: "Głosu", "Czasu", "Przeglądu Wszechpolskiego" oraz w broszurach "Nasz patriotyzm". Ukazywały się również szersze publikacje: "Myśli nowoczesnego Polaka", "Polityka polska a odbudowa państwa", "Niemcy Rosja i kwestia Polska", "Kościół, naród, państwo".

Roman Dmowski nigdy się nie ożenił. Był zakochany w Marii Juszkiewiczowej, pierwszej żonie Józefa Piłsudskiego.

www.romandmowski.pl


Ignacy Jan PADEREWSKI


Pianista, kompozytor, wybitny polityk i działacz polonijny.

Urodził się w Kuryłówce na Podolu 18 listopada 1860 roku. Ukończył studia muzyczne w Instytucie Muzycznym w Warszawie, naukę kontynuował w Berlinie i Wiedniu. Talent Paderewskiego został szybko rozpoznany, już w 1888 roku zagrał serię koncertów w paryskiej Salle Erard, następnie sukces powtórzył w Ameryce. Od tej pory jego kariera nabrała tempa, sporo podróżował po świecie, zyskał ogromną popularność oraz majątek, który w dużej mierze przeznaczał na działalność charytatywną. Po wybuchu I wojny światowej zaangażował się w działalność społeczno - polityczną. Razem z Henrykiem Sienkiewiczem prowadził Generalny Komitet Pomocy Ofiarom Wojny w Polsce. Do wspomagania Komitetu zachęcał podczas swoich koncertów i spotkań. Dzięki staraniom Ignacego Paderewskiego prezydent USA Thomas Woodrow Wilson w wygłoszonym przez siebie 8 stycznia 1917 roku orędziu w Kongresie USA zawarł punkt dotyczący odbudowy państwa polskiego. Po odzyskaniu niepodległości Paderewski przybył w święta Bożego Narodzenia do Polski. W Poznaniu jego obecność wywołała wielką manifestację patriotyczną, która zapoczątkowała Powstanie Wielkopolskie. Równie entuzjastycznie był witany w Warszawie. 16 stycznia 1919 roku został powołany na stanowisko prezesa Rady Ministrów i ministra spraw zagranicznych. Razem z Romanem Dmowskim reprezentował Polskę na konferencji pokojowej w Paryżu, to on w imieniu Polski złożył podpis pod traktatem wersalskim. Po rezygnacji z funkcji premiera wyjechał do Szwajcarii, był delegatem przy Radzie Ambasadorów oraz delegatem do Ligii Narodów. Był jednym z inicjatorów Frontu Morges, czyli opozycji wobec sanacji. W czasie II wojny światowej został powołany na stanowisko przewodniczącego Rady Narodowej RP we Francji.

Ignacy Paderewski zmarł 29 czerwca 1941 roku w Nowym Jorku. Jego prochy dopiero w 1992 roku zostały sprowadzone do Polski i złożone w archikatedrze św. Jana w Warszawie.

Odznaczony m.in.: Orderem Orła Białego, Orderem Virtuti Militari, Orderem Odrodzenia Polski, francuskim Krzyżem Wielkim Legii Honorowej oraz tytułem Rycerza Wielkiego Krzyża Orderu Imperium Brytyjskiego.

Żonaty z Antoniną Rosak, z którą miał syna Alfreda, następnie związał się z Heleną Marią Górską.

Polski Słownik Biograficzny, t. 24.; Wrocław, 1979. 

Wincenty WITOS

Działacz ruchu ludowego, poseł na sejm, trzykrotny premier RP.

Wincenty Witos urodził się w 1874 roku w ubogiej rodzinie chłopskiej. Dość późno rozpoczął naukę w szkole, którą i tak po 2 latach ze względów finansowych musiał przerwać. Jednak kontynuował ją indywidualnie w domu, poszerzając wiedzę z historii Polski oraz dziejów wsi. W 1985 roku rozpoczął służbę w wojsku. Po jej ukończeniu powrócił do Wierzchosławic, gdzie w latach 1908-1931 sprawował urząd wójta. W tym czasie wstąpił do Stronnictwa Ludowego i został członkiem Rady Naczelnej Stronnictwa. W wyniku rozłamu w ruchu ludowym został wiceprezesem, a następnie prezesem PSL „Piast”. W latach 1911-1914 był posłem na sejm krajowy galicyjski, w latach 1911-1918 posłem na sejm austriacki. W czasie I wojny światowej Wincenty Witos wraz z m.in. Ignacym Daszyńskim, Stanisławem Strońskim i Stanisławem Kotem reprezentował stronnictwa galicyjskie w ramach Naczelnego Komitetu Narodowego. Po odzyskaniu niepodległości stanął na czele Polskiej Komisji Likwidacyjnej, czyli rządu polskiego który powstał w zaborze austriackim. W 1919 roku w wyborach do Sejmu Ustawodawczego został wybrany posłem obejmując przywództwo Klubu Poselskiego PSL "Piast". Kilkakrotnie (1920-1921, 1923, 1926 pełnił funkcję premiera Rzeczypospolitej Polskiej. W 1928 roku ponownie został wybrany na posła, był jednym z przywódców opozycji ugrupowań lewicowych i centrowych wobec piłsudczyków. W 1930 roku był jednym z organizatorów Kongresu "Obrony Prawa i Wolności Ludu". Wraz z 11 przywódcami "Centrolewu" został na rozkaz Józefa Piłsudskiego aresztowany i skazany na 1,5 roku więzienia w tzw. procesie brzeskim. Z wyrokiem sie nie pogodził i udał się na polityczną emigrację do Czech. Powrócił do kraju dopiero w marcu 1939 roku po zajęciu Czech i Moraw przez wojska niemieckie. W czasie II wojny światowej Wincenty Witos był namawiany do współpracy z gestapo i do utworzenia rządu kolaboracyjnego, na co zdecydowanie sie nie zgodził. Był więziony przez Niemców , m.in w Berlinie i na Zamku w Rzeszowie. Na krótko przed śmiercią powołano go jako formalnego prezesa Stronnictwa Ludowego na Wiceprezydenta Krajowej Rady Narodowej.

Wincenty Witos zmarł w Krakowie 31.10.1945 roku, został pochowany w kaplicy cmentarnej w rodzinnych Wierzchowicach. Był odznaczony Orderem Orła Białego, a także pośmiertnie Orderem Krzyża Grunwaldu.

Żonaty z Katarzyną Tracz, miał jedną córkę Julię.

„Słownik biograficzny działaczy ruchu ludowego” pod red. Elżbiety Wojtas - Ciborskiej.

Generał Bolesław
WIENIAWA-DŁUGOSZOWSKI


Generał dywizji Wojska Polskiego, dyplomata, adiutant Józefa Piłsudskiego.

Urodził się 21 lipca 1881 roku w Maksymówce. W 1906 roku z wyróżnieniem ukończył studia medyczne na Uniwersytecie Lwowskim. Jego pasją było jednak malarstwo, pragnął rozwijać swoje zainteresowania artystyczne. W tym celu wyjechał do Berlina, gdzie kształcił się na Akademii Sztuk Pięknych, a następnie do Paryża, gdzie współtworzył Towarzystwo Artystów Polskich. Tam również działał w Związku Strzeleckim, gdzie podczas wizytacji poznał Józefa Piłsudskiego. Po wybuchu I wojny światowej odbył kurs oficerski i został powołany do wojska, w jego szeregach szybko awansował. W 1915 roku został osobistym adiutantem Józefa Piłsudskiego. Marszałek wykorzystywał jego talent dyplomatyczny w najpoważniejszych kontaktach politycznych. Brał udział w wyprawie wileńskiej i kampanii kijowskiej. Uczestniczył również w bitwie warszawskiej. W 1921 roku został mianowany attaché wojskowym w Bukareszcie. Po ukończeniu studiów wojskowych został dowódcą 1 Pułku Szwoleżerów i wkrótce potem – oficerem sztabu w Generalnym Inspektoracie Sił Zbrojnych. W okresie II wojny światowej pełnił funkcję ambasadora Polski w Rzymie. Po internowaniu prezydenta Ignacego Mościckiego w Rumunii został wybrany na jego następcę. Urząd ten jednak pełnił tylko przez jeden dzień - ze względu na brak akceptacji Francji i gen. Władysława Sikorskiego, zrzekł się stanowiska. Oddelegowano go na pozornie nieistotną placówkę na Kubie, co odebrał jako odsunięcie go od ważnych spraw politycznych kraju. 1 lipca 1942 roku popełnił samobójstwo, skacząc z okna swojego apartamentu w Nowym Jorku.

W 1931 roku mianowany generałem brygady, w 1938 roku generałem dywizji.

Odznaczony m.in. Krzyżem Srebrnym Orderu Virtuti Militari, Krzyżem Komandorskim z Gwiazdą Orderu Odrodzenia Polski, czterokrotnie Krzyżem Walecznych oraz wieloma odznaczeniami zagranicznymi, m.in.: Orderem Legii Honorowej oraz Orderem świętych Maurycego i Łazarza.

Polski Słownik Biograficzny, tom 44.; Kraków, 2006-2007. 

Ignacy DASZYŃSKI 

Polityk, premier rządu lubelskiego w 1918 roku, współzałożyciel Polskiej Partii Socjalno-Demokratycznej, potem Centrolewu, Marszałek Sejmu.

Ignacy Daszyński urodził się 26 października 1866 roku w Zbarażu. W wieku 11 lat rozpoczął naukę w gimnazjum w Stanisławowie, skąd został wyrzucony za głoszenie treści patriotycznych. Studiował na kierunku przyrodniczym Uniwersytetu Jagiellońskiego, którego nie ukończył jednak ze względów finansowych i coraz aktywniejszej działalności w ruchu socjalistycznym, w Krakowie bowiem nawiązał liczne znajomości z jego działaczami. Ze względu na działalność polityczną swojego brata Feliksa został przez pomyłkę aresztowany wiosną 1889 roku. Wyjechał do Szwajcarii, tam Stanisław Mendelson finansował jego studia na uniwersytecie w Zurychu. To właśnie tam poznał Różę Luksemburg, Juliana Marchlewskiego oraz Gabriela Narutowicza. Po powrocie do kraju zamieszkał we Lwowie i tam stworzył kierowniczy ośrodek ruchu socjalistycznego na całą Galicję. W 1890 roku wszedł w skład kierownictwa Partii Robotniczej. W czerwcu 1891 roku reprezentował ją na II Międzynarodowym Kongresie Socjaldemokratycznym w Brukseli, później w kolejnych: austriackim oraz Galicji i Śląska. W tym czasie był również redaktorem w berlińskiej Gazecie Robotniczej, później krakowskiej gazecie "Naprzód". Od 1897 roku przewodniczył Związkowi Posłów Socjalno-Demokratycznych w parlamencie austriackim, a w 1900 roku został członkiem Rady Państwa. W latach 1902-1919 pełnił funkcję radnego Krakowa. W początkach I wojny światowej Ignacy Daszyński został zastępcą komisarza wojskowego w Miechowie oraz Polskiej Organizacji Wojskowej. Był również członkiem Wydziału Wykonawczego Naczelnego Komitetu Narodowego. 28 października 1918 roku wraz z Wincentym Witosem wszedł w skład Polskiej Komisji Likwidacyjnej. Od 6 listopada 1918 roku był premierem Tymczasowego Rządu Ludowego Republiki Polskiej. 14 listopada 1918 roku rząd ten podporządkował się Józefowi Piłsudskiemu. W pierwszy Sejmie Ustawodawczym został prezesem Związku Polskich Posłów Socjalistycznych. Wiosną 1919 roku doszło również do ujednolicenia PPS, Daszyński został wtedy przewodniczącym Rady Naczelnej partii. W czasie wojny polsko - bolszewickiej wszedł w skład Rządu Obrony Narodowej w roli wicepremiera. 26 września 1925 roku został wicemarszałkiem sejmu, a rok później marszałkiem.

Zmarł 31 października 1936 roku w Bystrej Śląskiej.

Związany z Felicją Nossig- Próchnik, z którą miał 1 dziecko. Później żonaty z aktorką Marią Paszkowską, z tego małżeństwa miał 5 dzieci.

Drugą żoną Daszyńskiego była Cecylia Kempner.

Polski Słownik Biograficzny, tom 4. Kraków, 1938.

Wojciech KORFANTY


Polityk związany z chrześcijańską demokracją, przywódca III Powstania Śląskiego, poseł na Sejm, wicepremier.

Wojciech Korfanty (właściwie Adalbert) urodził się w 1873 roku w Siemianowicach Śląskich w rodzinie górniczej. Już podczas nauki w gimnazjum działał w organizacjach propolskich, za co został wydalony ze szkoły. W 1895 roku rozpoczął studia filozoficzne, które przerywał i zmieniał uczelnie. Ostatecznie udało mu się uzyskać absolutorium w 1901 roku w Berlinie. Był redaktorem "Górnoślązaka" w Katowicach. W 1902 roku za publikację artykułów antyniemieckich został aresztowany i osadzony w więzieniu we Wronkach. W latach 1901- 1908 jako członek Ligi Narodowej współpracował z Romanem Dmowskim. Reprezentował Koło Polskie w Reichstagu (1903-1912) oraz pruskim Landtagu (1903-1918). 25 października 1918 roku wystąpił w Reichstagu z żądaniem przyłączenia do państwa polskiego wszystkich ziem polskich zabranych po zaborze pruskim. Po odzyskaniu niepodległości zamieszkał w Poznaniu, gdzie został członkiem rządu Wielkopolski podczas Powstania Wielkopolskiego - Naczelnej Rady Ludowej. W styczniu 1920 roku Wojciech Korfanty jako polski komisarz plebiscytowy na Górnym Śląsku, nadzorował przygotowania do mającego odbyć się tam plebiscytu. W sierpniu 1920 roku współkierował II Powstaniem Śląskim. Po niekorzystnej dla Polaków interpretacji wyników plebiscytu, z 2 na 3 maja 1921 roku proklamował i stanął na czele III Powstania Śląskiego, które miało na celu zwrócenie uwagi Komisji Międzysojuszniczej mającej dokonać podziału Śląska pomiędzy Polskę i Niemcy. Cel został osiągnięty - zdecydowano o korzystniejszym dla Polski podziale spornego obszaru.

Wojciech Korfanty w latach 1922-1930 był posłem na Sejm związanym z Chrześcijańską Demokracją. Od października do grudnia 1923 roku pełnił funkcję wicepremiera w rządzie Wincentego Witosa i jego doradcy z ramienia Chrześcijańskiej Demokracji. Jako przeciwnik Józefa Piłsudskiego stał się obiektem ataków ze strony sanacji. W 1930 roku wraz z posłami Centrolewicy został aresztowany i osadzony w twierdzy brzeskiej. Po uwolnieniu powrócił na Śląsk, jednak zagrożony ponownym aresztowaniem w kwietniu 1935 udał się na emigrację do Pragi, a następnie do Francji. Był jednym z organizatorów Frontu Morges oraz pierwszym prezesem Stronnictwa Pracy. Wiosną 1939 r. powrócił do ojczyzny, jego plany walki z Niemcami pokrzyżowało aresztowanie. Po trzech miesiącach został zwolniony z więzienia z powodu ciężkiej choroby. Niedługo potem zmarł (17 VIII 1939). Został pochowany w Katowicach.

Odznaczony czterokrotnie Krzyżem Walecznych oraz pośmiertnie Orderem Orła Białego.

Żonaty z Elżbietą Szprot, z którą miał 4 dzieci.

Polski Słownik Biograficzny, t. 14.; Wrocław 1968-1969.

UDOSTĘPNIJ TĄ STRONĘ