Jan Dąbski

(10.04.1880 - 05.06.1931)

Urodził się 10 kwietnia 1880 roku w Kukizowie k. Lwowa w rodzinie chłopskiej. W 1900 roku ukończył gimnazjum we Lwowie. Tamże rozpoczął studia, początkowo na Wydziale Prawa Uniwersytetu Lwowskiego, a następnie przeniósł się na Wydział Chemii. Od 1905 roku działał w Polskim Stronnictwie Ludowym, od 1906 r. w jego Radzie Naczelnej. Od 1907 roku parał się pracą dziennikarską, wpierw jako korespondent parlamentarny Kuriera Lwowskiego, następnie tegoż współredaktor. Był redaktorem ukazującego się we Lwowie czasopisma Gazeta Ludowa. Rozwijał działalność w PSL tworząc w 1912 roku Zjednoczenie Niezawisłych Ludowców tego stronnictwa. Po utworzeniu w 1914 roku PSL „Piast” stał się jednym z sekretarzy Naczelnej Rady Ludowej tej partii. W okresie I wojny światowej służył w 4 pułku piechoty Legionów a następnie był pracownikiem Departamentu Wojskowego Naczelnego Komitetu Narodowego, odpowiedzialnym za sprawy werbunkowe w Królestwie Polskim. Po rozwiązaniu Legionów pracował w referacie prasowym Prezydium Rady Stanu w Warszawie. W 1919 roku wybrany po raz pierwszy posłem, zasiadał w Sejmie RP do śmierci. W marcu 1920 roku został wiceministrem spraw zagranicznych. Jako taki reprezentował Polskę na konferencjach pokojowych w Mińsku i w Rydze. 18 marca 1921 roku podpisał w Rydze, w imieniu Polski, traktat pokojowy z sowieckimi Rosją, Białorusią i Ukrainą. Następnie (od maja do czerwca 1921) kierował ministerstwem spraw zagranicznych, by ustąpić ze stanowiska wiceministra w listopadzie 1921 roku. W 1923 roku doprowadził do rozłamu w PSL „Piast”, zakładając nową partię PSL „Jedność Ludowa”. W 1926 roku został wykluczony ze stronnictwa. Założył wówczas Stronnictwo Chłopskie, któremu prezesował. Stał się również jednym z przywódców Centrolewu (Związku Obrony Prawa i Wolności Ludu, sojuszu partii centrowych i lewicowych stojących w opozycji do sanacji i Józefa Piłsudskiego). W latach 1928-1931 był wicemarszałkiem Sejmu. 29 sierpnia 1930 roku był ciężko pobity przez napastników w mundurach. Był prezesem Centrali Współdziałania Stowarzyszeń Rolniczych i prezesem Związku Legionistów. Zmarł 5 czerwca 1931 roku w Warszawie.

(na podstawie: Kto był kim w Drugiej Rzeczypospolitej, pod red. nauk. Jacka M. Majchrowskiego, przy współpracy Grzegorza Mazura i Kamila Stepana, Warszawa 1994, s. 92 [biogram autorstwa Jacka M. Majchrowskiego])

(źródło ilustracji: ze zdjęcia zbiorowego delegacji polskiej, AAN, Akta Jana Dąbskiego, sygn. 18)