Batalion "Zośka" to jedna z najbardziej znanych jednostek walczących o wolność Warszawy podczas Powstania Warszawskiego. Wywodził się z "Szarych Szeregów" - konspiracyjnej komórki Związku Harcerstwa Polskiego. W czasie konspiracji Batalion zasłynął akcjami dywersyjno - sabotażowymi mającymi na celu utrudnić niemieckiemu okupantowi działalność na terenie Polski, m.in. niszczono transporty kolejowe Wehrmachtu kierowane na front wschodni. W Powstaniu warszawskim batalion wchodzi w skład Zgrupowania "Radosław" na Woli, Starym Mieście, Śródmieściu, Czerniakowi i Mokotowie. Po zakończeniu II wojny światowej żołnierze "Zośki", jak i pozostałych powstańczych oddziałów zostali uznani przez władze komunistyczne za "wrogi element" oraz oskarżani za działalność konspiracyjną mającą na celu zbrojne obalenie ustroju komunistycznego. Środowisko byłych żołnierzy batalionu zdecydowało się przekazać do Archiwum Akt Nowych cenne materiały już kilka lat temu. Dotychczasowy zbiór wzbogacił się o wojskowe materiały szkoleniowe, w tym dokumenty działającej w czasie okupacji konspiracyjnej szkoły Podchorążych Piechoty Rezerwy "Agricola" - programy, wykazy, raporty, rozkazy i odznaczenia. Oprócz tego w zasobie znajdują się ewidencja, wnioski odznaczeniowe i awansowe, życiorysy członków oraz wspomnienia żołnierzy Batalionu. Na uwagę zasługują też konspiracyjne wydanie książki Aleksandra Kamińskiego pt. "Kamienie na szaniec" oraz materiały dotyczące powojennych działalności "zośkowców". Ponadto środowisko zdecydowało się przekazać do archiwum korespondencję Społecznego Komitetu Opieki nad Grobami Poległych Żołnierzy Batalionu "Zośka".

Autor: AAN