33. rocznica zakończenia produkcji Polskiego Fiata 125p

28 czerwca 2024

33 lata temu – dnia 29 czerwca 1991 roku zakończyła się w warszawskiej Fabryce Samochodów Osobowych produkcja Polskiego Fiata 125p. Obok Fiata 126p, była to jedna z najważniejszych licencji w historii gospodarki PRL-u i jeden z najważniejszych samochodów w historii polskiej motoryzacji.

Podstawą do rozpoczęcia produkcji Polskiego Fiata 125p było podpisanie 22 grudnia 1965 roku umowy licencyjnej między włoskim koncernem motoryzacyjnym S.A. FIAT i Centralą Handlu Zagranicznego „Motoimport” reprezentującą wówczas polski przemysł motoryzacyjny. Na mocy umowy w Polsce miała rozpocząć się produkcja nowoczesnego samochodu klasy średniej, który miał zastąpić leciwą już Warszawę. Był to przełom w historii polskiej motoryzacji. Wiązało się to nie tylko z modernizacją Fabryki Samochodów Osobowych na Żeraniu, ale również przystosowaniem do nowych wymogów całego sektora przemysłowego w Polsce. Dziesiątki firm kooperujących z FSO musiało zostać „dozbrojonych” nowocześniejszym sprzętem.

Początkowo planowano wprowadzenie pojazdu w całości opartego na wycofywanym z produkcji we Włoszech Fiacie 1300/1500, jednakże 21 maja 1966 roku podpisano aneks do umowy, na mocy którego strona włoska przekazała licencję na produkcję samochodu z nadwoziem oraz układem hamulcowym z najnowszego wówczas Fiata 125, który na rynku miał zadebiutować w 1967 roku. Polski pojazd nie miał więc odpowiednika wśród produkowanych w Turynie, co ułatwiło uzyskanie ważnych dla strony polskiej uprawnień eksportowych na rynki zachodnie oraz uprawniało do używania marki Fiat w nazwie modelu.

Pierwszy egzemplarz Polskiego Fiata 125p zjechał z linii montażowej FSO 28 listopada 1967 roku. Samochód dostępny był początkowo jako 4-drzwiowy sedan, w 1972 roku do oferty dołączyła wersja kombi, trzy lata później pick-up. Przez cały okres polskiej produkcji przeprowadzane były liczne modernizacje modelu, najbardziej widoczna z nich przygotowana została dla rocznika 1975, zmieniono wówczas znacznie wygląd nadwozia i kabiny pasażerskiej. Powstały sportowe wersje Acropolis i Monte Carlo napędzane silnikami Fiata o pojemności odpowiednio 1600 cm³ oraz 1800 cm³. W latach osiemdziesiątych próbowano także zastosować do napędu Fiata 125 p silnika diesla konstrukcji Volkswagena.

Polski Fiat 125p brał udział w wielu zawodach sportowych, a najbardziej pamiętnym wydarzeniem było ustanowienie w czerwcu 1973 r. światowych rekordów prędkości na dystansach 25 tys. km, 25 tys. mil i 50 tys. km. Dokonał tego na zamkniętym odcinku autostrady pod Wrocławiem siedmioosobowy zespół najlepszych polskich kierowców rajdowych.

Na bazie podstawowego modelu skonstruowano wiele ciekawych wersji i prototypów m.in. Polskiego Fiata 125p Coupe oraz FSO Ogar (nadwozia w sportowym stylu), Polskiego Fiata 125p Kombi 4x4 (modna dziś wersja crossover), Polskiego Fiata 125p jamnik o przedłużonym rozstawie osi (jadąc jednym z egzemplarzy I Sekretarz Edward Gierek otwierał nowo zbudowaną Trasę Łazienkowską), kabriolet czy też pickup z zabudową kampera.

W roku 1978 pojawił się jego następca – Polonez, oba modele produkowane były jednak równocześnie aż do zakończenia produkcji modelu 125p 29 czerwca 1991 roku. Łącznie powstało 1 445 699 egzemplarzy modelu, z czego 586 376 sztuk trafiło na eksport do 80 krajów.

Dziś Polskie Fiaty 125p, szczególnie z początkowych lat produkcji są cenionymi klasykami licznie gromadzącymi się na miejscach zlotów pojazdów zabytkowych. Ciekawostką jest, że model ten zyskał również duże zainteresowanie na Węgrzech, gdzie działa liczne grono kolekcjonerów tych pojazdów.

Autor: AAN

Galeria zdjęć

Polski Fiat 125p 1; AAN, Polski Związek Motorowy, sygn. 2-31
Certyfikat pobicia rekordu prędkości na 25000 km przez Polskiego Fiata 125p; AAN, Polski Związek Motorowy, sygn. 2-55
Fragment kontraktu licencyjnego uruchomienia produkcji samochodu Polski Fiat 125p; AAN, Polska Zjednoczona Partia Robotnicza Komitet Centralny sygn 237 V-809
Informacja o przebiegu uruchomiania produkcji samochodu Polski Fiat 125p; AAN, Polska Zjednoczona Partia Robotnicza Komitet Centralny sygn 237 V-809
Polski Fiat 125p 2; AAN, Polski Związek Motorowy, sygn. 2-31
Polski Fiat 125p 3; AAN, Polski Związek Motorowy, sygn. 2-31
Polski Fiat 125p Acropolis; AAN, Zbiór Sławomira Drążkiewicza
Polski Fiat 125p Coupe; AAN, Zbiór Sławomira Drążkiewicza
Polski Fiat 125p Kombi; AAN, Polski Związek Motorowy, sygn. 2-31
Polski Fiat 125p Pickup; AAN, Polski Związek Motorowy, sygn. 2-75
Polski Fiat 125p podczas zmagań na trasie Rajdu Monte Carlo w 1972 r.; AAN, Polski Związek Motorowy, sygn. 2-31
Polski Fiat 125p podczas zmagań na trasie Rajdu Warszawskiego 1974 r. 1; AAN, Polski Związek Motorowy, sygn. 2-32
Polski Fiat 125p podczas zmagań na trasie Rajdu Warszawskiego 1974 r. 2; AAN, Polski Związek Motorowy, sygn. 2-32
Polski Fiat 125p ze swym przedwojennym poprzednikiem Polskim Fiatem 508; AAN, Polski Związek Motorowy, sygn. 2-32
Polski Fiat na linii produkcyjnej FSO 1; AAN, Polski Związek Motorowy, sygn. 2-31
Polski Fiat na linii produkcyjnej FSO 2; AAN, Polski Związek Motorowy, sygn. 2-32
Polski Fiat na linii produkcyjnej FSO 3; AAN, Polski Związek Motorowy, sygn. 2-32
Polski Fiat na linii produkcyjnej FSO 4; AAN, Polski Związek Motorowy, sygn. 2-32
Polski Fiat na linii produkcyjnej FSO 5; AAN, Redakcja Trybuny, sygn A-IV-3-101
Polski Fiat na linii produkcyjnej FSO 6; AAN, Redakcja Trybuny, sygn A-IV-3-101
Polski Fiat na linii produkcyjnej FSO 7; AAN, Redakcja Trybuny, sygn A-IV-3-101
Polski Fiat na linii produkcyjnej FSO 8; AAN, Redakcja Trybuny, sygn A-IV-3-101
Polski Fiat na linii produkcyjnej FSO 9; AAN, Redakcja Trybuny, sygn A-IV-3-101
Polskie Fiaty na torze testowym FSO; AAN, Polski Związek Motorowy, sygn. 2-32
Silniki do Polskiego Fiata na linii produkcyjnej FSO; AAN, Redakcja Trybuny, sygn A-IV-3-101