Strona korzysta z plików cookies w celu realizacji usług i zgodnie z Polityką prywatności. Możesz określić warunki przechowywania lub dostępu do plików cookies w Twojej przeglądarce. Zamknij Zamknij

Pułkownik Antoni Sanojca (04.01.1899-25.07.1990)

Pułkownik Antoni Sanojca (04.01.1899-25.07.1990), ps. Cis, Knapik, Kortum, Marian, Skaleń. Oficer Wojska Polskiego Komendy Głównej Armii Krajowej, kawaler Orderu Virtuti Militari, zastępca dowódcy Grupy „Północ” w powstaniu warszawskim, członek zrzeszenia „Wolność i Niezawisłość”.

Urodził się 4 stycznia 1899 roku w Rzeszowie, jako syn  Józefa - nauczyciela łaciny i greki w gimnazjum i Marii z Szulców, pochodzącej z gdańskiej rodziny kupieckiej. W 1903 r. wraz z rodzicami przeniósł się do Lwowa. W 1915 r. uciekł ze szkoły, aby wstąpić w Piotrkowie do 6. pp. Legionów.  Służył w 9 kompanii 3 batalionu. Wziął udział w walkach nad Stochodem i Styrem oraz bitwie pod Kostiuchniówką. Po kryzysie przysięgowym został wcielony do armii austro-węgierskiej, gdzie służył w 18. batalionie strzelców na Węgrzech i na Ukrainie. W czerwcu 1918 r. po nawiązaniu kontaktu z emisariuszem 3. Komendy Naczelnej Polskiej Organizacji Wojskowej Maksymilianem Milan-Kamskim, zdezerterował z armii i przystąpił do POW w Kijowie. Został skierowany do pracy jako instruktor do 4 Dywizji Strzelców Polskich. Brał udział w walkach o Galicję Wschodnią, walczył w wojnie polsko-bolszewickiej. Od 1920 r. był adiutantem XIX Brygady Piechoty.

Po zakończeniu wojny polsko-radzieckiej, Sanojca zdał maturę, po czym rozpoczął studia na Wydziale Rolniczo-Leśnym Politechniki Lwowskiej. Po uzyskaniu tytułu inżyniera wrócił do wojska. Służył w  23. pp., potem 26 pp. W międzyczasie w 1932 r. został kierownikiem referatu budownictwa sportowego Państwowego Urzędu Wychowania Fizycznego i Przysposobienia Wojskowego. Ukończył też kurs oficerów sztabowych w Centrum Wyszkolenia Piechoty w Rembertowie. 19 marca 1936 roku awansowany do stopnia majora.

Przed wybuchem II wojny światowej objął dowództwo 40. pp. Strzelców Lwowskich. W tych szeregach walczył w kampanii wrześniowej, a od 7 września 1939 r. po przybyciu do Warszawy dowodził obroną pododcinka „Zachód” na Woli, kierując obroną północnej części tej dzielnicy. Po kapitulacji Warszawy włączył się czynnie w działalność  konspiracyjną. Został szefem Oddziału I (organizacyjnego) początkowo w Dowództwie Głównym SZP  a następnie Komendzie Głównej Związku Walki Zbrojnej –Armii Krajowej. 1 lipca 1940 r. awansowany do stopnia podpułkownika. Uczestniczył w rozmowach z przedstawicielami ugrupowań konspiracyjnych w ramach tzw. Akcji scaleniowej z AK. Od lipca 1944 r. pełnił funkcję zastępcy szefa sztabu KG AK.

Po wybuchu Powstania Warszawskiego Sanojca objął funkcję zastępcy dowódcy grupy „Północ”. 9 sierpnia został ciężko ranny na ul. Mostowej. Po powrocie ze szpitala powrócił do swojej funkcji. W uznaniu zasług został awansowany na porucznika oraz otrzymał Krzyż Virturti Militari. Po upadku powstania znalazł się w oficerskich obozach jenieckich Lamsdorf oraz IIC Woldenberg.

Po powrocie do kraju w lutym 1945 r. objął kierownictwo Obszaru Południe w Delegaturze Sił Zbrojnych, przy czym jednocześnie od marca do maja kierował pracami Obszaru Południowego organizacji „NIE”. We wrześniu uczestniczył w powołaniu do życia zrzeszenia „Wolność i Niezawisłość” – wszedł w skład KG WiN, został prezesem Obszaru Południowego. W tym samym roku aresztowany, a w 1947r. sądzony w procesie I Zarządu Głównego WIN. Skazany na 6 lat więzienia. Po ułaskawieniu pozwolono mu powrócić do wojska, otrzymał przydział do Departamentu Budownictwa Ministerstwa Obrony Narodowej. Od września 1949 ro 1953 roku ponownie został osadzony w więzieniu. W sierpniu 1956 r. zrehabilitowany. Pracował w Biurze Projektów Budownictwa Przemysłowego w Warszawie. Uczestniczył m.in. w budowie Wielkiej Krokwi w Zakopanem i Hotelu Europejskiego w Warszawie. Później pracował w Instytucie Organizacji i Mechanizacji Budownictwa. Prowadził też zajęcia z zakresu budownictwa sportowego na Akademii Wychowania Fizycznego w Warszawie. Wchodził w skład rady naczelnej ZBOWiD. Był członkiem Honorowego Komitetu Budowy Pomnika Powstania Warszawskiego.

W 1988  r. odmówił przyjęcia awansu na stopień generała brygady w stanie spoczynku. Był autorem wielu prac poświęconych konspiracji. Zmarł 25 lipca 1990 roku w Warszawie. Pochowany na cmentarzu Powązkowskim.

Autor: AAN