Kobiety Uczone: Krystyna Kersten z Goławskich ps. Jan Bujnowski (25.05.1931 – 10.07.2008)

30 maja 2022

Krystyna Kersten, z domu Goławska, urodziła się w Poznaniu 25 maja 1931 roku w rodzinie inteligenckiej. Jej ojciec, Edmund Goławski, był prawnikiem; został zamordowany w Katyniu.

W latach 1949-1954 studiowała historię na Wydziale Historycznym Uniwersytetu Warszawskiego. Pracę magisterską pt. „Rynek lokalny Wielunia w XVI wieku” napisała pod kierunkiem Mariana Małowista. W latach 1954-2001 pracowała w Instytucie Historii Polskiej Akademii Nauk. Zajmowała się badaniem dziejów najnowszych Polski. W 1962 roku obroniła doktorat na podstawie rozprawy pt. „Osadnictwo wiejskie na Pomorzu Zachodnim (1945-1947)”. W 1971 roku zrobiła habilitację na podstawie książki „Repatriacje ludności polskiej po II wojnie światowej. Studium historyczne”.

Już w trakcie studiów była aktywną działaczką Związku Młodzieży Polskiej. W 1956 roku wstąpiła do PZPR. W 1968 roku, w geście sprzeciwu wobec inwazji wojsk Układu Warszawskiego na Czechosłowację, rzuciła legitymację partyjną. Przeszła do opozycji. 6 grudnia 1975 roku podpisała tzw. list 7 do delegatów na VII Zjazd PZPR zaś 20 sierpnia 1980 roku była sygnatariuszką apelu 64 intelektualistów popierających postulaty strajkujących stoczniowców.

Rozpoczęła studia nad genezą władzy w PRL. Prowadziła na ten temat m.in. niezależne seminarium naukowe w IH PAN. W latach 1977–1981 działała w ramach tzw. „Latającego Uniwersytetu”, a następnie w Towarzystwie Kursów Naukowych. Dużo publikowała w drugim obiegu. Używała m.in. pseudonimu „Jan Bujnowski”. Po powstaniu NSZZ „Solidarność” włączyła się aktywnie w tworzenie jego struktury w Instytucie Historii PAN. W 1985 roku opublikowała w wydawnictwie „Krąg” książkę „Narodziny systemu władzy. Polska 1943-1948”, która dała jej duży rozgłos. Kolejna jej bardzo ważną książką była „Jałta w polskiej perspektywie”. Stała się jedną z najpopularniejszych autorek wydawanych w drugim obiegu.

W 1990 roku została profesorem nadzwyczajnym a w 1994 roku profesorem zwyczajnym.

W latach dziewięćdziesiątych przejawiała dużą aktywność jako publicystka aż do choroby, która uniemożliwiła jej dalszą działalność.

Była żoną historyka, prof. Adama Kerstena. Zmarła 10 lipca 2008 roku.

Autor: AAN

Galeria zdjęć

Artykuł pt. „Królowa najnowszej historii Polski”, „Gazeta Wyborcza”, 11.07.2008 r., Telewizja Polska S.A. Zbiór wycinków prasowych, sygn. 1/1506
Pismo dyrektora Instytutu Historii PAN prof. Tadeusza Manteuffela w sprawie przesłania akt przewodu doktorskiego starszego asystenta mgr Krystyny Kersten do Komisji Kwalifikacyjnej PAN, 20.02.1963 r., Komisja Kwalifikacyjna Pracowników Nauki, Krystyn
Zaświadczenie tymczasowe wydane Krystynie Kersten o nadaniu jej stopnia naukowego doktora nauk humanistycznych, 23.03.1963 r., Komisja Kwalifikacyjna Pracowników Nauki, Krystyna Kersten, sygn. 410/682
Pismo dyrektora Biura Kształcenia i Doskonalenia Kadr Ludwika Hilgiera w sprawie wydania zaświadczenia tymczasowego doktoratu Krystynie Kersten, 25.03.1963 r., Komisja Kwalifikacyjna Pracowników Nauki, Krystyna Kersten, sygn. 410/682
„Sygnały” Głównego Urzędu Kontroli Prasy, Publikacji i Widowisk z informacją o nie dopuszczeniu do druku artykułu Krystyny Kersten pt. „Lipiec 1944. Impresje historyka”, przeznaczonego do nr. 30 czasopisma „Argumenty”, 18.07.1967 r., Główny Urząd Kon
Sprawozdanie z kontroli prewencyjnej nr 31. Ingerencja cenzorska w artykuł Krystyny Kersten pt. „Lipiec 1944. Impresje historyka”, przeznaczony do nr. 30 czasopisma „Argumenty”, 19.07.1967 r., Główny Urząd Kontroli Prasy, Publikacji i Widowisk, sygn.
Sprawozdanie z kontroli prewencyjnej nr 31. Ingerencja cenzorska w artykuł Krystyny Kersten pt. „Lipiec 1944. Impresje historyka”, przeznaczony do nr. 30 czasopisma „Argumenty”, 19.07.1967 r., Główny Urząd Kontroli Prasy, Publikacji i Widowisk, sygn.
Strona tytułowa zawiadomienia o nadaniu Krystynie Kersten stopnia naukowego doktora habilitowanego, 17.06.1971 r., Główna Komisja Kwalifikacyjna przy Polskiej Akademii Nauk w Warszawie, sygn. 2690
Strony 2-3 zawiadomienie o nadaniu Krystynie Kersten stopnia naukowego doktora habilitowanego, 17.06.1971 r., Główna Komisja Kwalifikacyjna przy Polskiej Akademii Nauk w Warszawie, sygn. 2690
Pismo dyrektora Biura Kadr Naukowych i Spraw Osobowych PAN do prof. Mariana Żychowskiego w sprawie zaopiniowania nadania przez Radę Naukową stopnia doktora habilitowanego Krystynie Kersten, 30.06.1971 r., Główna Komisja Kwalifikacyjna przy Polskiej
Opinia doc. dr. Stefana Banasiaka o uchwale Rady Naukowej Instytutu Historii PAN w sprawie nadania stopnia doktora habilitowanego Krystynie Kersten, 20.11.1971 r., Główna Komisja Kwalifikacyjna przy Polskiej Akademii Nauk w Warszawie, sygn. 2690
Opinia doc. dr. Stefana Banasiaka o uchwale Rady Naukowej Instytutu Historii PAN w sprawie nadania stopnia doktora habilitowanego Krystynie Kersten, 20.11.1971 r., Główna Komisja Kwalifikacyjna przy Polskiej Akademii Nauk w Warszawie, sygn. 2690
Pismo prof. Dionizego Smoleńskiego zatwierdzające Uchwałę Rady Naukowej Instytutu Historii PAN nadającej stopień doktora habilitowanego Krystynie Kersten, 25.11.1971 r., Główna Komisja Kwalifikacyjna przy Polskiej Akademii Nauk w Warszawie, sygn. 269
Informacja o ingerencji cenzury i wycofaniu przez redakcję „Res Publiki” artykułu Krystyny Kersten pt. „Zanim padło słowo: Katyń”, 01-03.1987 r., Główny Urząd Kontroli Prasy, Publikacji i Widowisk, sygn. 3957
Informacja o ingerencji cenzury i wycofaniu przez redakcję „Res Publiki” artykułu Krystyny Kersten pt. „Zanim padło słowo: Katyń”, 01-03.1987 r., Główny Urząd Kontroli Prasy, Publikacji i Widowisk, sygn. 3957
Informacja o ingerencji cenzury w tekst Krystyny Kersten dotyczący stosunków polsko-żydowskich, 12.09.1988 r., Główny Urząd Kontroli Prasy, Publikacji i Widowisk, sygn. 3895
Wspomnienie o Krystynie Kersten. Andrzej Friszke „Wzór krytycznego myślenia”, „Gazeta Wyborcza”, 23.05.2006 r., Telewizja Polska S.A. Zbiór wycinków prasowych, sygn. 1-1506