Strona korzysta z plików cookies w celu realizacji usług i zgodnie z Polityką prywatności. Możesz określić warunki przechowywania lub dostępu do plików cookies w Twojej przeglądarce. Zamknij Zamknij

Materiały archiwalne Batalionów "Gustaw" i "Harnaś"

Materiały archiwalne Batalionów "Gustaw" i "Harnaś" 67 lat po wybuchu Powstania Warszawskiego znalazły schronienie w Archiwum Akt Nowych.
W piątek 21 października 2011 roku w Sali Lustrzanej Pałacu Staszica odbyła się uroczystość przekazania do zasobu AAN-u dokumentów Batalionów AK - NOW "Gustaw" i "Harnaś" wytworzonych podczas Powstania Warszawskiego.

Historia Batalionu "Gustaw" sięga okresu konspiracji, kiedy to został powołany do życia przez Narodową Organizację Wojskową. W 1942 roku podczas akcji scaleniowej razem z całą NOW wszedł w struktury Armii Krajowej. Podczas Powstania Warszawskiego w jego składzie walczyły kompanie noszące żeńskie nazwy: "Grażyna", Genowefa", "Gertruda", "Anna", "Aniela" oraz Kompania Harcerska i Oddział specjalny "Juliusz". Batalion "Harnaś" powstał 6 sierpnia 1944 r. po odcięciu części oddziałów "Gustawa" na terenie Śródmieścia. Miesiąc później po ewakuacji oddziałów ze Starego Miasta został on włączony do Batalionu "Gustaw". Materiały przekazane przez kombatanckie środowiska "Gustawa" i "Harnasia" państwowemu zasobowi archiwalnemu to meldunki, prasa z okresu konspiracji oraz Powstania Warszawskiego, wykaz zastępujących pseudonimy numerów ewidencyjnych Okręgu Stołecznego NOW, teczki biograficzne i ankiety osobowe żołnierzy batalionów, m.in. dowódców - mjr Ludwika Gawrycha ps. Gustaw i kpt. Mariana Krawczyka ps. Harnaś. Ponadto znajdują się również wspomnienia i relacje z sierpnia i września 1944 roku. Są tam materiały dokumentujące historię walk w powstaniu, zdobycia kościoła św. Krzyża i Komendy Policji, szpitali powstańczych, najmłodszych żołnierzy oraz min. historią czołgu - pułapki i jego wybuchu 13 sierpnia 1944 roku. Następnie znajdują się materiały poświęcone poszczególnym kompaniom i pododdziałom wchodzących w skład batalionów, opracowania mjr Stanisława Błaszczaka, Zgrupowanie "Róg", Konspiracja, Obwód III Śródmieście, Rejon I, Bataliony "Gustaw" i "Harnaś". Zbiór podsumowują dokumenty dotyczące kwatery na Cmentarzu Wojskowym Powązki. Archiwalia te były gromadzone przez Jerzego Niezgodę, Tadeusza Gurbiela, Waldemara Kojro, Macieja Nasierowskiego, Witolda Piaseckiego, Ewę Krasnowolską, Jerzego Butwiłłę i Jerzego Swiderskiego. Od przeszło pięciu lat te kolekcje były łączone przez archiwistki środowiska Barbarę Suragę i Krystynę Mieczkowską. Łącznie zbiór liczy 282 jednostki archiwalne, mierzy 6 metrów bieżących i obejmuje lata 1944 - 2009. Warto nadmienić, że wielu żołnierzy wywodzących się z obu batalionów po wojnie czynnie włączyło się w odbudowywanie Polski zarówno na niwie naukowej jak i politycznej. Wystarczy wymienić m.in. Marszałka Sejmu RP prof. Wiesława Chrzanowskiego, światowej sławy teoretyka zarządzania prof. Witolda Kieżunia, konstruktora największego na świecie teleskopu Keck na Hawajach prof. Stefana Medwadowskiego z Uniwersytetu Berkeley oraz kardiologa dziecięcego prof. Jerzego Świderskiego, socjologa i działacza katolickiego Wacława Auleytnera, neurologa prof. Jerzego Majkowskiego, farmakologa prof. Andrzeja Danysza, prawnika prof. Wieńczysława Wagnera, czy politologa i ekonomisty prof. Zbigniewa Fallenbüchla, ekonomistę prof. Witolda Trzeciakowskiego, pedagog prof. Annę Przecławską. Na uroczystości byli przedstawiciele Grupy Historycznej "Gustaw" i "Harnaś" z Poznania, chór z SP nr 279 w Warszawie imienia Batalionów "Gustaw" i "Harnaś" oraz znana pianistka Justyna Galant, która wykonała recital utworów Fryderyka Chopina.

Autor: AAN