Akowskie archiwa z USA powracają do Kraju
10 sierpnia 2009
W poniedziałek, 10 sierpnia 2009 r. o godz. 12.00 w Sali im. I. J. Paderewskiego odbędzie się konferencja prasowa, na której kombatanci - przedstawiciele żołnierzy AK poza granicami Kraju przekażą do zasobu Archiwum Akt Nowych - swoje zbiory archiwalne gromadzone od czasu zakończenia II wojny światowej w różnych miejscach na terenie Stanów Zjednoczonych.
Wydarzenie o tyle istotne, że obrazuje zmianę podejścia środowisk emigracyjnych do zabezpieczania dziedzictwa narodowego poza granicami Kraju. Żołnierze AK zdecydowali o powrocie tej dokumentacji do niepodległej już Polski, nie zaś o zdeponowaniu jej w instytucjach emigracyjnych działających na terenie Stanów Zjednoczonych, Kanady i w Wielkiej Brytanii
Na przekazany zbiór składają się historyczne archiwalia Zarządu Koła AK w Ameryce, akta kół AK w Nowym Jorku (Nowy Jork), Chicago (Illinois), Filadelfii (Pensylwania) i Pittsburghu (Pensylwania). Odnalezione już zostały na terenie USA i trafią do AAN archiwalia kół Detroit (Michigan), San Francisco (Kalifornia) i koła Nowa Anglia, skupiającego żołnierzy AK z sześciu stanów: Maine, New Hampshire, Vermont, Massachussets, Rhode Island, Connecticut. Do Kraju powróci również dokumentacja kół AK w Kanadzie, Australii, archiwum Stowarzyszenia Polskich Kombatantów w Ameryce oraz dokumentacja akowska złożona w Archiwum Polonii w Orchard Lake.
Wśród archiwaliów znajdują się: materiały dotyczące Powstania Warszawskiego, akta Komisji Weryfikacyjnej AK we Francji, dokumenty biograficzne żołnierzy AK, publikacje, korespondencja T. Bora-Komorowskiego, W. Andersa, S. Korbońskiego, K. Ziemskiego ps. Wachnowski, M. Niedzielskiego ps. Żywiciel, S. Błaszczaka ps. Róg, R. Bielskiego, wspomnienia, broszury, periodyki wydawane w różnych miastach Stanów Zjednoczonych i Kanady na przestrzeni ostatnich kilkudziesięciu lat, liczne fotografie, kroniki, materiały dotyczące pomocy udzielanej Krajowi w okresie PRL, dokumenty Polskiego Porozumienia Organizacji Kombatanckich w Nowym Jorku, fotografie i materiały dotyczące pogrzebu gen. A. Chruściela ps. Monter w Doylestown.
Wartość przekazanych materiałów polega również na tym, że były one dotychczas niedostępne dla rodzin akowskich oraz badaczy Polskiego Państwa Podziemnego i Polonii. Opisują one nie tylko wydarzenia z Powstania Warszawskiego, akcji "Burza" etc., ale również są podstawowym materiałem do opisu dziejów Polonii poza granicami Kraju oraz losów żołnierzy
Archiwum Akt Nowych to centralne archiwum Państwa Polskiego gromadzące materiały archiwalne począwszy od czasu I wojny światowej do czasów współczesnych. AAN w ramach projektu Archiwum Czynu Niepodległościowego sprowadza do Kraju pozostawione przez żołnierzy i działaczy niepodległościowych archiwalia stanowiące fragment polskiego dziedzictwa narodowego. Dotychczas udało się zabezpieczyć oprócz wymienionych kół akowskich m.in.: archiwum Kierownika Walki Cywilnej i Delegata Rządu RP na Kraj Stefana Korbońskiego z Waszyngtonu, archiwum dowódcy Batalionu "Zośka" Ryszarda Białousa z Argentyny, archiwum Haliny Martin z Londynu i akta rodziny Bielskich z Detroit.
W uroczystości w AAN wezmą udział kombatanci Armii Krajowej - przewodniczący i przedstawiciele kół AK z Nowego Jorku, Chicago, Londynu, San Francisco, New Jersey. Zostaną również zaprezentowane przekazane do AAN archiwalia.
