Akcja pod Arsenałem – materiały z zasobu Archiwum Akt Nowych
24 marca 2023
26 marca 1943 roku Grupy Szturmowe Szarych Szeregów w brawurowej akcji o kryptonimie „Meksyk II” dokonały odbicia zatrzymanego przez niemieckie Gestapo Jana Bytnara „Rudego” – jednego z najważniejszych działaczy podziemnego harcerstwa.
W ramach precyzyjnie zaplanowanej akcji, pod gmachem warszawskiego Arsenału, 28 członków Grup Szturmowych, przy użyciu pistoletów maszynowych, broni krótkiej, granatów i butelek zapalających zatrzymało niemiecką więźniarkę kursującą pomiędzy siedzibą Gestapo w al. Szucha a więzieniem „Pawiak”. Po zlikwidowaniu niemieckiej obstawy udało się uwolnić z rąk oprawców 21 osób.
Akcja pod Arsenałem pozostaje jedną z najlepiej przygotowanych i przeprowadzonych akcji specjalnych w historii wojskowości.
W zasobie Archiwum Akt Nowych znajdują się liczne archiwalia dotyczące akcji, są to m.in. oryginalne raporty i meldunki Komendy Głównej Armii Krajowej, wpisy w podziemnej prasie oraz dokumentacja kombatancka z powojennych obchodów rocznicy Akcji.
Dzięki zachowanym w zasobie Archiwum Akt Nowych zdjęciom, możemy również spojrzeć w twarz części uczestników akcji.
Galeria zdjęć
-
Jan Bytnar ps. Rudy – dowódca Hufca „Południe” Grup Szturmowych, aresztowany przez Gestapo i poddany okrutnemu śledztwu, został odbity w trakcie Akcji pod Arsenałem.
-
Maciej Aleksy Dawidowski ps. Alek – dowódca sekcji „Granaty” z grupy „Atak”
-
Tadeusz Zawadzki ps. Zośka – dowódca grupy „Atak”
-
Witold Bartnicki ps. Kadłubek – członek grupy „Ubezpieczenie”
-
Sławomir Maciej Bittner ps. Maciek – dowódca sekcji „Sten I” z grupy „Atak”
-
Stanisław Broniewski ps. Orsza – dowódca akcji
-
Władysław Cieplak ps. Giewont – dowódca grupy „Ubezpieczenie”
-
Jerzy Gawin ps. Słoń – dowódca sekcji „Sten II” z grupy „Atak”
-
Stanisław Jastrzębski ps. Kopeć – członek grupy „Ubezpieczenie”
-
Eugeniusz Koecher ps. Kołczan – członek grupy „Atak”
-
Wiesław Krajewski ps. Sem – członek grupy „Atak”
-
Konrad Okolski ps. Kuba – dowódca sekcji „Sygnalizacja” z grupy „Ubezpieczenie”
-
Feliks Pendelski ps. Felek – członek grupy „Ubezpieczenie”
-
Józef Pleszczyński ps. Ziutek – członek grupy „Ubezpieczenie”
-
Jan Rodowicz ps. Anoda – dowódca sekcji „Butelki” z grupy „Atak”
-
Józef Saski ps. Katoda – dowódca sekcji „Stare Miasto” z grupy „Ubezpieczenie”
-
Tadeusz Szajnoch ps. Cielak – członek grupy „Atak”
-
Andrzej Wolski ps. Jur – członek grupy „Ubezpieczenie”
-
Jerzy Zapadko ps. Mirski – członek grupy „Atak”
-
Jerzy Zborowski ps. Jeremi – członek grupy „Ubezpieczenie”, kierowca wozu
-
Komunikat Kierownictwa Walki Konspiracyjnej informujący o przeprowadzonej w dniu 26 marca 1943 r. akcji uwolnienia więźniów przewożonych z Al. Szucha do więzienia na Pawiaku; AAN, Zbiór prasy konspiracyjnej i powstańczej, sygn. 71/4
-
Meldunek z akcji uwolnienia więźniów 26 marca 1943 r. pod warszawskim Arsenałem; AAN, Armia Krajowa, sygn. VIII/19
-
Meldunek nr 26 z informacją o odbiciu więźniów 26 marca 1943 r. pod warszawskim Arsenałem; AAN, Armia Krajowa, sygn. 203/VII–63
-
Meldunek zbiorowy nr 188 z informacją o przebiegu akcji uwolnienia więźniów 26 marca 1943 r. pod warszawskim Arsenałem; AAN, Armia Krajowa, sygn. I/13
-
Raport tygodniowy Głównego Inspektoratu PKB z informacją o przeprowadzonej akcji odbicia więźniów w dniu 26 marca 1943 r.; AAN, Delegatura Rządu RP na Kraj, sygn. 202_II-37
-
Upamiętnianie rocznicy „Akcji pod Arsenałem”. Album Batalionu „Zośka”; AAN, Światowy Związek Żołnierzy AK. Okręg Warszawa, sygn. 10605
-
Upamiętnianie rocznicy „Akcji pod Arsenałem”. Album Batalionu „Zośka”; AAN, Światowy Związek Żołnierzy AK. Okręg Warszawa, sygn. 10606
-
Upamiętnianie rocznicy „Akcji pod Arsenałem”. Album Batalionu „Zośka”; AAN, Światowy Związek Żołnierzy AK. Okręg Warszawa, sygn. 10607