Generał Tadeusz Pełczyński (14.02.1892 – 03.01.1985), m.in. ps. „Grzegorz”, „Robak”, generał, zastępca dowódcy AK.

2 czerwca 2022

Urodził się 14 lutego 1892 roku w Warszawie jako syn Ksawerego i Marii Liczbińskiej. Był prawnukiem Michała Pełczyńskiego, generała armii Królestwa Polskiego (Kongresowego). Naukę rozpoczął w Szkole Realnej w Łowiczu, którą następnie kontynuował w warszawskim Gimnazjum gen. Pawła Chrzanowskiego (obecnie Zamoyskiego). Po uzyskaniu matury w 1911 roku podjął studia medyczne na Uniwersytecie Jagiellońskim. W ich trakcie był członkiem Polowych Drużyn „Sokoła” i Związku Młodzieży Polskiej „Zet”. W czasie I wojny światowej wstąpił do Legionów Polskich stając się oficerem 6 pułku piechoty. W 1917 roku internowany przez Austriaków. Po zwolnieniu w marcu 1918 roku rozpoczął pracę w Radzie Głównej Opiekuńczej.

Generał Tadeusz Pełczyński (14.02.1892 – 03.01.1985), m.in. ps. „Grzegorz”, „Robak”, generał, zastępca dowódcy AK.

Urodził się 14 lutego 1892 roku w Warszawie jako syn Ksawerego i Marii Liczbińskiej. Był prawnukiem Michała Pełczyńskiego, generała armii Królestwa Polskiego (Kongresowego).

Naukę rozpoczął w Szkole Realnej w Łowiczu, którą następnie kontynuował w warszawskim Gimnazjum gen. Pawła Chrzanowskiego (obecnie Zamoyskiego). Po uzyskaniu matury w 1911 roku podjął studia medyczne na Uniwersytecie Jagiellońskim. W ich trakcie był członkiem Polowych Drużyn „Sokoła” i Związku Młodzieży Polskiej „Zet”. W czasie I wojny światowej wstąpił do Legionów Polskich stając się oficerem 6 pułku piechoty. W 1917 roku internowany przez Austriaków. Po zwolnieniu w marcu 1918 roku rozpoczął pracę w Radzie Głównej Opiekuńczej.

W listopadzie 1918 roku przyjęty do Wojska Polskiego. W latach 1921-1923 był słuchaczem Wyższej Szkoły Wojennej w Warszawie, którą ukończył jako oficer Sztabu Generalnego. Następnie dowódca batalionu szkolnego w Szkole Podchorążych Piechoty w Warszawie. W 1924 roku przydzielony do Biura Ścisłej Rady Wojennej. Był potem m.in. szefem Oddziału II Sztabu Głównego, dowódcą 5 pułku piechoty w Wilnie, a w 1939 roku mianowany dowódcą piechoty dywizyjnej 19 Dywizji Piechoty.

Walczył w wojnie obronnej 1939 roku. Następnie w SZP-ZWZ-AK. W latach 1940-1941 był komendantem Okręgu Lubelskiego ZWZ, a w latach 1941-1944 szefem sztabu Komendy Głównej ZWZ-AK. Od lipca 1943 roku zastępca komendanta głównego Armii Krajowej. Mianowany generałem brygady. Ciężko ranny w Powstaniu Warszawskim. Po upadku powstania przebywał w niemieckich obozach. Po wyzwoleniu obozu wyjechał do Londynu. Został wyznaczony na stanowiska szefa Gabinetu Naczelnego Wodza. Włączył się aktywnie w działalność środowisk emigranckich, kombatanckich i naukowych, mających na celu upamiętnienie wysiłku w czasie wojny. Był m.in. przewodniczącym Rady Studium Polski Podziemnej.

Otrzymał wiele odznaczeń polskich i zagranicznych, m.in. Order Orła Białego, Order Wojenny Virtuti Militari, Krzyż Walecznych i Krzyż Armii Krajowej.

Zmarł 3 stycznia 1985 roku w Londynie.

W 1995 roku jego szczątki ekshumowano i przeniesiono na Cmentarz Wojskowy na Powązkach w Warszawie.

Galeria zdjęć

Fotografia gen. Tadeusza Pełczyńskiego, 1945 r., Koło b. żołnierzy AK w Los Angeles, sygn. 43
Wojciech Baliński „Gen. bryg. Tadeusz Pełczyński (1892-1985)” (fragment artykułu), „Polska Zbrojna”, 15.02.1993 r., Telewizja Polska S.A. Zbiór wycinków prasowych, sygn. 1/2512
Jerzy Bukowski „Wyprowadzanie z cienia”, recenzja biografii generała Tadeusza Pełczyńskiego pióra Wojciecha Balińskiego, „Polska Zbrojna”, 29.09.1994 r., Telewizja Polska S.A. Zbiór wycinków prasowych, sygn. 1/2512
Polecenie inspekcji materiałów uzbrojenia, wydane przez „Grzegorza” Tadeusza Pełczyńskiego, 02.12.1943 r., Armia Krajowa, sygn. 203/I/1
Ustalenie zasad przydzielania pistoletów „ptaszkom” przez „Robaka” Tadeusza Pełczyńskiego, 03.01.1944 r., Armia Krajowa, sygn. 203/I/1
Przypomnienie przez „Robaka” Tadeusza Pełczyńskiego realizacji umowy na temat części do VISa, 08.03.1944 r., Armia Krajowa, sygn. 203/I/1
Zakaz „Robaka” Tadeusza Pełczyńskiego bezpośredniego przyjmowania do oddziałów żołnierzy ze zrzutów powietrznych bez ich należytego sprawdzenia, 23.05.1944 r., Armia Krajowa, sygn. 203/I/1
Notka „Grzegorza” Tadeusza Pełczyńskiego o przesłanym rozkazie, 05.07.1944 r., Armia Krajowa, sygn. 203/I/1
Rozkaz nr 1 „Grzegorza” Tadeusza Pełczyńskiego dotyczący akcji sabotażowych w lipcu i sierpniu 1944 r., 10.07.1944 r., Armia Krajowa, sygn. 203/I/1
Uwagi Tadeusza Pełczyńskiego do rozdziału pt. Decyzja Powstania z książki Józefa Rokickiego pt. „Blaski i cienie bohaterskiego pięciolecia” (1949), 31.03.1965 r., Akta Janusza Kazimierza Zawodnego, sygn. 60
Uwagi Tadeusza Pełczyńskiego do rozdziału pt. Decyzja Powstania z książki Józefa Rokickiego pt. „Blaski i cienie bohaterskiego pięciolecia” (1949), 31.03.1965 r., Akta Janusza Kazimierza Zawodnego, sygn. 60
Pierwsza strona spisanego wywiadu prof. Janusza Zawodnego z Tadeuszem Pełczyńskim, 14.05.1965 r., Akta Janusza Kazimierza Zawodnego, sygn. 60
List Tadeusza Pełczyńskiego do prof. Janusza Zawodnego, 17.11.1966 r., Akta Janusza Kazimierza Zawodnego, sygn. 60
Legitymacja do Medalu Wojska kpt. Zofii Franio ps. „Doktór” podpisana przez Tadeusza Pełczyńskiego, 08.04.1969 r., Archiwum Komisji Historii Kobiet w Walce o Niepodległość Polski, sygn. 619
Wniosek o nadanie Warszawskiego Krzyża Powstańczego Tadeuszowi Pełczyńskiemu, 20.02.1991 r., Archiwum Romualda Śreniawa-Szypiowskiego, sygn. Pełczyński Tadeusz Walenty gen. bryg
Wniosek o nadanie Warszawskiego Krzyża Powstańczego Tadeuszowi Pełczyńskiemu, 20.02.1991 r., Archiwum Romualda Śreniawa-Szypiowskiego, sygn. Pełczyński Tadeusz Walenty gen. bryg
„Geneza i przebieg „Burzy””, pierwsza strona artykułu Tadeusza Pełczyńskiego w czasopiśmie „Kombatant”, Nr 7(41), lipiec 1994 r., Akta Henryka Kozłowskiego „Kmity”, sygn. 26
Artykuł Waldemara Strzałkowskiego pt. „Ci, co wierzyli w Polskę. Powrót prochów generała Pełczyńskiego”, „Polska Zbrojna”, 08.11.1995 r., Telewizja Polska S.A. Zbiór wycinków prasowych, sygn. 1/2512
List Światowego Związku Żołnierzy Armii Krajowej do Bohdana Jastrzębskiego, wojewody warszawskiego, z prośbą o pochowanie Tadeusza Pełczyńskiego z rodziną w kwaterze Zgrupowania „Baszta”, 28.09.1995 r., Światowy Związek Żołnierzy AK, sygn. 75
Projekt grobowca i napisów ma pomniku Tadeusza Pełczyńskiego na Powązkach Wojskowych, 1995 r., Światowy Związek Żołnierzy AK, sygn. 75
„Nieprzejednany: Tadeusz Pełczyński. W rocznicę Powstania Warszawskiego”, anons filmu dokumentalnego Jacka Siwickiego, „Antena”, 26.07.1999 r., Telewizja Polska S.A. Zbiór wycinków prasowych, sygn. 1/2512